Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej przez Niemców Europie. 1 sierpnia 1944 r. do walki w stolicy przystąpiło 40-50 tys. powstańców. Planowane na kilka dni, trwało ponad dwa miesiące. Do walk przystąpili również aktorzy i aktorki: Alina Janowska, Danuta Szaflarska, Helena Grossówna, Magda Bogda i Adam Brodzisz oraz — zapomniany bohater Powstania — Zbigniew Blichewicz.
W czasie walk w Warszawie zginęło ok. 18 tys. powstańców, a 25 tys. zostało rannych. Straty wśród ludności cywilnej były ogromne i wynosiły ok. 180 tys. zabitych. Pozostałych przy życiu mieszkańców Warszawy, ok. 500 tys., wypędzono z miasta, które po powstaniu zostało niemal całkowicie spalone i zburzone
Małgorzata Lorentowicz — czyli Wolańska w “Koglu-Mogli” — cudem przetrwała Powstanie. “Powiedział, żeby się odwróciła i że ją rozstrzela. Ona powiedziała, że się nie odwróci, i on do niej podszedł, zauważył, że ma tu krzyżyk. Wziął ten krzyżyk, popatrzył jej w oczy i odszedł, pozwolił jej odejść” — opowiadał Jacek Damięcki, architekt i artysta plastyk
W Powstaniu brał udział także i Adam Pawlikowski, który sceną ze Zbigniewem Cybulskim w “Popiele i diamencie” przeszedł do historii filmu polskiego. “Mówi: »Też tutaj nie będę siedział. Idziemy razem«. Żeśmy wyszli razem o siódmej rano, a o dziewiątej zbombardowali szpital. Zginęło dużo ludzi” — wspominał Wojciech Kielim “Kaczor”
Materiał powstał dzięki współpracy Onet z partnerem — Narodowym Archiwum Cyfrowym, którego misją jest budowanie nowoczesnego społeczeństwa świadomego swojej przeszłości. NAC gromadzi, przechowuje i udostępnia fotografie, nagrania dźwiękowe oraz filmy. Zdigitalizowane zdjęcia można oglądać na nac.gov.pl
Cytowane wypowiedzi uczestników Powstania Warszawskiego pochodzą z Archiwum Historii Mówionej, którego głównym zadaniem jest utrwalenie relacji kilku tysięcy żołnierzy Armii Krajowej – uczestników Powstania Warszawskiego, żyjących dzisiaj w Polsce i za granicą.
Wśród warszawiaków i warszawianek walczących w Powstaniu byli krewni znanych dzisiaj aktorów i aktorek. Wśród nich był Andrzej Stockinger (ojciec aktora Tomasza Stockingera), a także Julian Opania (“Zych”) — ojciec Mariana Opani.

Nawiązał kontakt z jakimiś innymi oddziałami, które też tam się pojawiły, które właściwie też tam się koncentrowały i nie mogły wykonać swoich zadań. Podjął decyzję o wycofaniu się do Lasów Kabackich. I myśmy w nocy wyszli, wycofaliśmy się

— mówił Zdzisław Zawadzki “Frankowski”, a jego świadectwo możemy przeczytać w Archiwum Historii Mówionej. O “Zychu” opowiadał także Andrzej Jacenty Grabowski “Dzikus”.W Powstaniu brała udział także matka Ewy Złotowskiej, Jadwiga. “Jej mąż zginął w Śródmieściu na parę godzin przed kapitulacją” — mówiła Lida Ziental-Markiewicz “Lidka”, “Roma”. Wśród tych, którzy bronili stolicy. był także Józef Ryszard Łaniewski, brat Katarzyny Łaniewskiej. To on 6 sierpnia powiedział do Andrzeja Dławichowskiego “Andrzeja”: “Chodź, idziemy się zapisać”.

Ruszyliśmy na teren zajęty przez powstańców, za ulicę Odyńca, to była ulica Naruszewicza chyba. W takim garażu urzędował starszy sierżant (…) i zadawał każdemu pytanie: »A trupa to ty widziałeś?« Kto mógł nie widzieć trupa przez całą okupację. I przyjęli nas. Oczywiście podaliśmy, że nie mamy 15 tylko 17 lat. Zapisano, że mamy 17. Baliśmy się, że nas odeślą. Więc 17. Od 17 lat dopiero można było złożyć przysięgę. I po dwóch dniach tę przysięgę złożyliśmy jako piętnastki.

W Powstaniu brała udział także ciotka Andrzeja Seweryna. “Poleciłam zachowanie ogromnej ostrożności. Powiedziałam, aby ci, którzy byli w stanie chodzić, postarali się o własnych siłach dotrzeć do wyjścia z korytarza, a tam moje koleżanki sanitariuszki, Elżbietka i Krysia Okońska (moja kuzynka) przeprowadzą ich aż do punktu przejściowego od ulicy Boboli, gdzie będzie oczekiwać sanitariuszka Krystyna Seweryn-Gdak (ciotka Andrzeja. Kilka osób musiałyśmy jednak przetransportować na noszach. Ich rany były okropne! Poparzone uda, łydki i podbrzusza! Osmalone twarze bez brwi i rzęs!” — opowiadała Halina Cichowska “Sas”.

źródło: onet.pl